منابع آب و فاضلاب

بر اساس آخرين آمار در استان تهران درسال 1400، منابع آب زيرزميني 48،764با مقدار تخلیه 2،712،399 هزارمترمکعب شامل44،261 چاه، 567 قنات و 3،936 چشمه  که میزان تخلیه هر کدام به ترتيب 2،214 ،162، 336 ميليون مترمکعب است. درصد تخليه سالانه منابع آب‌هاي زيرزميني استان، 75/7 درصد مربوط به چاه‌هاي عميق، 5/9 درصد مربوط به چاه‌هاي نيمه‌عميق، 6 درصد مربوط به قنات و 12/4درصد مربوط به چشمه مي‌باشد.

در استان تهران، پتانسيل جريان‌هاي سطحي 502 ،1ميليون مترمکعب، منابع آب زيرزميني (چاه چشمه و قنات) 52،434 تخليه آب‌هاي زيرزميني2،726 ميليون مترمکعب و حجم منابع آب تجديد‌شونده 2،437ميليون مترمکعب که نسبت عملکرد تهران به کشور به ترتيب2/31،5/3، 5/3، 4/5و 2/21 درصد است.

منابع آب سطحي استان، سدهاي لار، لتيان، ماملو، اميرکبير، طالقان و نمرود است که 26 ميليون مترمکعب سد ماملو در بخش صنعت مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در مجموع 35 ميليون مترمکعب در بخش صنعت و 5 ميليون مترمکعب در بخش کشاورزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

روند بهره‌برداري از منابع آب‌هاي زيرزميني و سطحي به گونه‌اي است که در شهرستان‌هاي پاکدشت، پيشوا، دماوند، شهريار، فيروزکوه و ملارد کمبود آب شرب در پايان سال 1395 وجود نداشته است.

از کل تعداد روستاهاي استان تهران، 401 روستا با 645،379 نفر ساکن معادل 1/2 روستاهاي کشور تحت پوشش سيستم آب و فاضلاب روستايي استان تهران در پايان سال 1395 بوده‌اند.

در مناطق روستايي استان، تعداد کل انشعابات آب، 148،290 فقره است و 58 دهنه چشمه و 34 حلقه چاه در مدار مي‌باشد که 2/9 و  0/9 درصد از چشمه و چاه را شامل مي‌شود.

تعداد کل انشعابات آب در نقاط شهري 1،451،923 فقره بوده که از اين تعداد 1،653،714 فقره مربوط به بخش خانگي، 2،148 فقره مربوط به بخش صنعت و 206،163 فقره مربوط به بخش تجاري مي‌باشد. تعرفه انشعابات آب به ترتيب در بخش خانگي، تجاري و صنعتي برابر با 2،222، 14،459و 8،352 ريال است.

همچنين600،174 فقره انشعاب فاضلاب در استان تهران وجود دارد که از اين تعداد 572،910 فقره مربوط به بخش خانگي، 27،212 فقره مربوط به بخش تجاري و 52 فقره مربوط به بخش صنعتي مي‌باشد. تعرفه انشعابات فاضلاب نيز به ترتيب در بخش خانگي، تجاري و صنعتي برابر با 2،255، 14،259 و 8،352 ريال است.

در استان تهران تاسيسات آبي و برق‌آبي برتر و شاخص، طراحي، اجرا و بهره‌برداري شده‌است و با توجه به شرايط منابع آب و هدر رفت، سرمايه‌گذاري در زمينه کاهش آب بدون درآمد و هدررفت فيزيکي از طريق به‌کارگيري روش‌هاي نوين اندازه‌گيري دقيق توليد و مصرف آب، مديريت فشار و اصلاح شبکه‌هاي توزيع آب بسيار در تهران الزامي است. پتانسيل توليد و مصرف پساب و امکان بازچرخاني آب و دسترسي به تکنولوژي‌هاي نوين در فرآيند تامين، انتقال و توزيع آب و توليد انرژي برق‌آبي از فرصت‌هاي موجود در بخش آب در استان تهران است. 

فراورده های نفتی

بر اساس آخرين آمار استان تهران، در مجموع درسال 1400، 47 شهر و 512روستا با حجم مصرف 25،346 ميليون مترمکعب گاز‌رساني شده که مجموع تعداد انشعابات1،204،078 فقره است که از مجموع انشعابات استان تهران3،174،730 در بخش خانگي،238،619 در بخش تجاري،12،716 در بخش صنعتي و3،669 در بخش کشاورزي، تعداد مصرف‌کنندگان  3،461،666 که شامل 3،171،621 در بخش خانگي 256،013 در بخش تجاري12،716 در بخش صنعتي و 3،645 در بخش کشاورزی است. تعرفه در هر بخش به ترتيب، 878، 1،538 ، 720 ، 769ريال برآورد شده است. بخش گاز از بالاترين مشترکين در کشور و پتانسيل بالاي فروش و درآمد، بيمه کليه مشترکين خانگي در برابر حوادث ناگوار و زيرساخت‌هاي بهره‌برداري و نگهداري مناسب شبکه برخوردار است.

همچنين، گسترش مصرف‌کنندگان گاز طبيعي، جايگزيني سوخت دوم در صنعت حمل و نقل، حمايت دولت در صنعت توزيع گاز از فرصت‌هاي اين بخش مي‌باشد.

حجم مصرف انواع فرآورده‌هاي نفتي درسال 1397، 9،518،096 مترمکعب که ميزان مصرف گاز‌مايع 242،279تن و ميزان مصرف نفت‌سفيد، نفت‌گاز و نفت‌کوره به ترتيب25،846، 2،525،880 و 24،716  متر مکعب است. 

فراورده‌‌هايي همچون نفت‌سفيد و نفت‌گاز، به دليل محتواي کم گوگرد و مواد آروماتيکي، همسويي بهتري با محيط زيست دارند. بعلاوه، هيدروکربورهاي اشباع شده (پارافين‌ها) حاصل از اين فرايند، همانند واکس‌ها و روغن‌هاي روانساز، با توجه به کيفيت مطلوب آن، داراي ارزش‌افزوده بالايي در توليد ديگر فراورده‌ها مي باشند که براي حمل ‌و نقل پاک، عاري از گوگرد و آروماتيک بسيار حائز اهميت بوده و امکان صادرات محصول وجود دارد. 

در سال 1396، حجم توزيع بنزين مطابق استاندارد ملي ايران در استان تهران 000،330،715،5 ليتر، ميزان کل مصرف سوخت (چهار فرآورده شامل بنزين‌موتور، نفت‌سفيد، نفت‌گاز، نفت‌کوره) 8،133،040،000 ليتر، ميزان مصرف خانگي،441،782،000 ليتر، مصرف در بخش صنعت، 113،572،000 ليتر و در بخش حمل‌و‌نقل 6،913،378،000 ليتر بوده است.

در سال 1395، ميزان عرضه بنزين5،447 ميليون ليتر، عرضه نفت‌گاز در بخش حمل و نقل زميني1،297 ميليون ليتر، نازل‌هاي فعال مجاري عرضه بنزين و نفت‌گاز 5،826 عدد، نازل‌هاي فعال مجاري عرضه CNG  1،358 عدد بوده است.

وجود سه انبار تامين‌کننده سوخت درسه موقعيت جغرافيايي، مکانيزه بودن اکثر فرآيندهاي عملياتي/مالي/فروش از فرصت‌هاي بخش فرآورده‌هاي نفتي است.

انرژی برق

در سال 1400، ظرفيت توليد نامي و عملي برق در استان تهران،6،978/82و5،604/82 هزار کيلووات و ميزان توليد ناخالص برق32،038/4میلیون کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال گذشته، 1/4درصد رشد داشته است. ميزان توليد ناخالص برق به تفکيک نيروگاه‌هاي آبي، بخاري، چرخه ترکيبي و گازي و تجدیدپذیر به ترتيب213، 1،424 ، 24،465 ، 1،748،3755،858 و 58 ميليون کیلووات‌ساعت مي‌باشد.

مجموع مشترکان برق استان تهران درسال 1398بالغ بر 5،864،137  مشترک، به تفکيک خانگي (4،230،785)، کشاورزي (12،267)، صنعتي  (45،828) و تجاري (1،024،313) مي‌باشد.

ميزان فروش برق در سال 1398 معادل21،730،909،742 مگا‌وات‌ساعت است که شامل8،816،086،940 مگاوات‌ساعت در بخش خانگي5،749،700،611 مگاوات ساعت در بخش عمومي، 383،609،553 مگاوات ساعت در بخش کشاورزي 1،780،478،804 مگاوات‌ساعت در بخش صنعتي است که از اين مقدار، مصرف برق در بخش خانگي40/6 درصد و در بخش صنعتي و کشاورزي 10/7 درصد است.

سرمايه‌گذاري در صنعت برق شامل احداث نيروگاه و خطوط انتقال نيرو، ظرفيت‌هاي ايجاد شده براي تبادل انرژي الکتريسته در زمينه توليد برق مي‌باشد. همچنين، براي جلوگيري از اتلاف انرژي و نيز سرمايه‌گذاري در زمينه نوسازي و تجهيز نيروگاه‌هاي موجود بسيار ضروري است.

در اين راستا، وجود راهبرد اصلاح و تغيير الگوي مصرف انرژي در سند ملي توسعه استان با تاکيد جهت مکانيزه‌سازي سيستم‌هاي کنترل و توزيع برق و انرژي‌هاي نو، لزوم توسعه و بهينه‌سازي شبکه‌هاي انتقال و توزيع نيروي برق و از طرفي انحصاري بودن بخش توزيع نيروي برق، تصميم دولت مبني بر توسعه انرژي‌هاي نو و جايگزين ضمن قانون استقلال شرکت‌هاي توزيع نيروي برق را مي‌توان درنظر گرفت.  

شهرک های صنعتی

شهرک‌هاي صنعتي در استان تهران داراي سهم بالاي نيروي‌کار متخصص در واحدهاي صنعتي، زيرساخت مطلوب در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات، امکان ايجاد شهرک‌هاي صنعتي نوين و هاي‌تک در سطح استان و استقرار شهرک‌هاي صنعتي است. فرصت‌هاي اين بخش را مي‌توان استقرار حدود يک سوم انواع صنايع بزرگ کشور، مسير کريدور بين‌المللي حمل و نقل، برخورداري از حدود يک‌سوم شبکه‌هاي ارتباطي مخابراتي کشور برشمرد. 

در تهران و شهرستان‌هاي آن 23 شهرک صنعتي وجود دارد که 16 شهرک صنعتي و 5 ناحيه صنعتي در حال واگذاري مي‌باشند. مساحت اراضي در اختيار اين شهرک‌هاي صنعتي،13،499/9 هکتار  و مساحت زمين صنعتي،4،882 هکتار است، همچنين، 4،274 واحد فعال و 1،146 واحد راکد است. از ميان شهرک‌هاي صنعتي، 10 شهرک و ناحيه صنعتي داراي تصفيه خانه به بهره‌برداري رسيده است.1،022 مجوز براي تامين آب شهرک‌هاي صنعتي صادر شده که ميزان آب قابل برداشت1،178/8 ميليون‌ليتر بوده و605/2 مگاوات برق تامين شده است. همچنين 13 فيبر نوري، 8 درمانگاه، 6 دستگاه آمبولانس، 14 ايستگاه آتش‌نشاني در اين نواحي صنعتي وجود دارد. شايان ذکر است در شهرک‌هاي صنعتي، ميزان پرداخت نقدي 10-30 درصد قيمت و حداکثر زمان بازپرداخت 36-30 ماه خواهد بود. 

مناطق آزاد و  ویژه

در استان تهران دو منطقه ويژه اقتصادي در حال راه‌اندازي است که در مجاورت فرودگاه امام خميني (ره) و در شهرستان ري قرار گرفته‌اند.

بر اساس ماده 166 برنامه پنجم توسعه، به منظور تقويت موقعيت کشور در شبکه حمل و نقل هوايي بين‌المللي و افزايش درآمد ناشي از عبور (ترانزيت) و حمل و نقل کالا و مسافر و اشتغال مولد و تبديل شدن فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) به قطب اول حمل و نقل بار منطقه و قطب دوم حمل و نقل مسافري منطقه با تأکيد بر استقلال سازماني، مالي و مديريتي آن و ايجاد جريان پايدار منابع مالي ذينفعان با ايجاد شهر فرودگاهي در محدوده فرودگاه بين‌المللي امام خميني(ره)، بخشي از اراضي14،000 هکتاري شهر فرودگاهي به منطقه آزاد و و ويژه اقتصادي تبديل شده است. محدوده مناطق آزاد تجاري و ويژه اقتصادي به ترتيب از انتهاي ضلع‌هاي جنوبي و غربي بخش هوايي فرودگاه امام خميني(ره) به مساحت هزار و پانصد هکتار و دو هزار و پانصد هکتار است.

فاز پيشران منطقه آزاد شهر فرودگاهي امام خميني (ره) با مساحت 240 هکتار با نام پهنه کسب و کار شهر فرودگاهي که در محدوده جنوب شرقي شهر فرودگاه امام خميني(ره) واقع شده است، آغاز به فعاليت نموده است، اين محدوده با در نظر گرفتن 4 کاربري اصلي شامل پهنه‌هاي اداري- تجاري و شهر الکترونيک (40 هکتار)، صنايع خلاق(4/7 هکتار)، فناوري‌هاي برتر (2/28 هکتار) و لجستيک (87 هکتار) است.

محورهای کسب و کار

·         سايت اداري شامل دفاتر اداري، بانک، بيمه، بازار سرمايه، شهر رسانه، شهر الکترونيک (ديتا سنتر)

·         خدمات پشتيباني و زنجيره تامين و توليد (انبارهاي هوشمند و امورگمرکي)، بندرخشک، خدمات حمل و نقل چند وجهي (هوايي، ريلي و جاده اي)

·         مراکز تحقيق و توسعه و فن‌آوري‌هاي برتر

·         مراکز تجاري شامل شهر فرش، بورس طلا و جواهر و سنگ‌هاي قيمتي، مراکز آرايشي و بهداشتي

·         مرکز نمايشگا‌هاي بين المللي

·         مرکز صنايع خلاق، رسانه، مديا و ...

اهداف

·         کاهش قيمت تمام‌شده کالاي مصرفي و سرمايه‌اي

·         بهبود وضعيت معيشت

·         افزايش رفاه نسبي

·         ايجاد اشتغال مولد

·         توسعه پايدار شهر فرودگاهي

مزایا

·         صدور و ترانزيت کالا از منطقه به بازارهاي جهاني

·           واردات مواد اوليه، کالاهاي نيمه‌ساخته و تکميل‌شده از بازارهاي منطقه‌اي و جهاني به منظور توليد، پردازش و ايجاد ارزش‌افزوده جهت صادرات

·         ارائه خدمات و ايجاد تسهيلات گمرکي (واردات- صادرات)،کارنه‌تير، ترانزيت، بيمه و حمل ونقل در منطقه

·         ايجاد تسهيلات گمرکي و روان‌سازي واردات، صادرات، توليد، پردازش، صادرات مجدد و ترانزيت کالاهاي توليدي، ماشين‌آلات، مواد اوليه و ابزار مورد نياز خط توليد (از منابع داخلي و خارجي)

·         عدم اعمال محدوديت زماني براي نگهداري کالا طبق توافق طرفين در انبارهاي منطقه با حداقل هزينه‌هاي انبارداري

·         امکان واگذاري و فروش تمام يا قسمتي از کالا به ديگران در مقابل قبض انبار قابل معامله و نيز گواهي مبدا و قابل پذيرش بودن آن در کليه بانک‌هاي کشور جهت گشايش اعتبار اسنادي

·      مجاز بودن ورود و تخليه کالا به اتکاي پروانه ترانزيت يا کارنه تير از منطقه به ساير مناطق و گمرکات مرزي کشور و بالعکس با استفاده از تضمين شرکت‌هاي حمل و نقل بين المللي به اتکا کارنه تير

·         اعاده و دپوي کالاهاي ساخته شده از محل ورود موقت به منطقه جهت انجام امور صادرات يا ترانزيت و رفع تضمين و تعهدات

·         معافيت کامل از تمامي عوارض گمرکي براي دستگاه‌هاي خط توليد، تاسيسات و مواد اوليه در صورت سرمايه‌گذاري در داخل منطقه

·         استفاده از قانون ارزش‌افزوده براي وارد کردن کالاي توليدي به داخل کشور به ميزان ارزش‌افزوده ايجاد شده بدون احتساب عوارض گمرکي

·         امکان صدور پروانه بهره‌برداري و همچنين مجوز فعاليت اقتصادي، ثبت شرکت و کارت بازرگاني در منطقه

·         تمرکز زنجيره تامين

·         امکان تعريف کسب و کارهاي نرم افزاري با استفاده از مدل منطقه آزاد از قبيل بانک، بيمه و صنايع جديد

مراکز دانشگاهی و پارک های علم و فناوری

در استان تهران 141 مرکز علمي و دانشگاهي تعريف شده است. دانشگاه‌هاي استان تهران صاحب امتياز 710 ژورنال تخصصي علمي هستند و تاکنون 6911 شماره منتشر نموده اند. استان تهران ميزبان 1337 همايش علمي تخصصي و 704 سخنراني علمي بوده است. پژوهشگران دانشگاه‌ها و مراکز علمي استان تهران, 923،990 مقاله علمي شامل 100،460 مقاله ژورنالي و 584،381 مقاله در همايش‌هاي علمي داخلي و 100،460 مقاله بين‌المللي منتشر نموده‌اند. در سال 1399 در دانشگاه‌هاي استان تهران 1,464,783 دانشجو مشغول به تحصيل بوده است و اين مراکز داراي 152,188 استاد و عضو هيات‌علمي بودند.

براساس رتبه‌بندي بين‌المللي دانشگاه صنعتي شريف، اميرکبير، علم و صنعت، تهران، بهشتي، شيراز، الزهرا (س)، خوارزمي، علوم پزشکي تهران، علوم پزشکي ايران و خواجه‌نصيرالدين طوسي حائز رتبه هاي بين‌المللي در تهران مي باشند.

از مجموع حدود 44 پارک علم و فناوري در کشور، 28 مرکز رشد و فناوري در تهران واقع شده است که از اين تعداد، 8 پارک علم و فناوري تهران وابسته به جهاددانشگاهي است که عبارتند از:

پارک علم و فناوري دانشگاه تربيت مدرس

پارک علم و فناوري دانشگاه تهران

پارک علم و فناوري دانشگاه صنعتي شريف (حوزه‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات، انر‍ژي و بهينه سازي مصرف انرژي، نانو تکنولوژي و مواد نو و پيشرفته، هوافضا و صنايع مرتبط با آن)

پارک علم و فناوري پرديس

پارک علم و فناوري دانشگاه آزاد اسلامي (زمينه ‌هاي تخصصي صنايع خودرو، دارويي، صنايع غذايي و کشاورزي)

پارک علم و فناوري دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني ايران (حوزه‌هاي دارويي، تجهيزات پزشکي، خدمات تخصصي آزمايشگاهي)

پارک علم و فناوري دانشگاه شهيد بهشتي (حوزه‌هاي فضاي مجازي، آب، انرژي، محيط زيست و فناوري دارويي)

پارک علم و فناوري نرم و صنايع فرهنگي (فناوري‌هاي نرم و صنايع فرهنگي)

جدول تعداد و رتبه دانشگاه‌هاي تهران در نظام رتبه‌بندي بين‌المللي تايمز

گمرکات

استان تهران، در سه حوزه گمرکي غرب و فرودگاه امام خميني و تهران امور واردات و حوزه 3 امانات پستي، فعاليت‌هاي صادرات و واردات کالاهاي غيرنفتي شامل محصولات کشاورزي، صنعت و معدني و غيره انجام مي‌دهد. مجموع ارزش صادرات غيرنفتي استان تهران بر اساس گمرکات حوزه تجاري فرودگاه امام خميني، غرب تهران و تهران امور واردات بالغ بر 663 ،1ميليون دلار بوده است که سهم صادرات کالاهاي غيرنفتي، در هر يک از حوزه‌هاي غرب تهران، فرودگاه امام خميني88/5%، 11/5% از ارزش دلاري صادرات استان است.

ارزش واردات استان تهران، بر اساس گمرکات حوزه 3 امانات پست يه ترتيب حوزه تجاري فرودگاه امام خميني، غرب تهران و تهران امور واردات بالغ بر6،958 ميليون دلار بوده که سهم امور واردات، گمرک غرب تهران و حوزه تجاري فرودگاه امام خميني به ترتيب  معادل 51/8، 11/4 و 37 درصد از ارزش دلاري واردات استان است.

اماکن تفریحی، ورزشی

درمناطق 22گانه شهر تهران، 517زمين ورزشی (با ظرفيت 228،342نفر)، 3،887سالن (با ظرفيت 178،025 نفر) ، 414استخر (با ظرفيت 3،975 نفر)، مجموع فضاهای ورزشی روباز و سرپوشیده 14،495،786 مترمربع می باشد. در استان تهران علاوه بر اماکن و مراکز تفريحي و ورزشي در مناطق 22 گانه شهرداري، مراکز تفريحي و ورزشي بزرگ ديگري وجود دارد.

همچنين استاديوم بزرگ آزادي، شهيد شيرودي، امجديه، و باشگاه انقلاب در کنار مراکز تفريحي چون دلفاريوم برج ميلاد، آکواريوم پارک شهر، سورتمه دربند، تله کابين توچال، بگ جامپ توچال، سينماي 7 بعدي پارک آب و اتش، دهکده آبي پارس، دربند و درکه در کنار پارک‌ها،  امکانات ورزشي و تفريحي را تامين مي‌کنند.

آتش نشانی

سازمان آتش‌نشاني تهران پيشرفته‌ترين و جديد‌ترين دپارتمان حريق در ايران را دارد. آتش نشاني تهران با تجهيز دستگاه‌هاي پيشرفته، وسايل و تجهيزات آتش نشاني، داراي 127 ايستگاه آتش نشاني ( 121 عدد در منطقه و 6 عدد خارج از منطقه) است که بيشترين ايستگاه‌ها در منطقه 4 قرار گرفته و بيشترين مساحت اختصاص داده شده به ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني در منطقه 1 است.